Brudnica nieparka
Brudnica nieparka (Lymantria dispar) – gatunek motyla z rodziny mrocznicowatych i podrodziny brudnicowatych, uważany za niebezpiecznego szkodnika lasów i sadów.
Gatunek inwazyjny (w Kanadzie, USA, Nowej Zelandii). W Polsce nie jest gatunkiem inwazyjnym. Pierwotnym (naturalnym) obszarem występowania jest Europa, północna Afryka, środkowa i południowa Azja i Japonia. Z Europy został zawleczony do Ameryki Północnej.
Dorosłe spotkać można w lipcu i sierpniu (rójka odbywa się w godzinach wieczornych), najczęściej w lasach liściastych i ogrodach (sadach). Samce mogą wyczuć obecność samic na odległość 3,5-3,8 km. U brudnicy nieparki sporadycznie zachodzi partenogeneza. Samice składają jaja na pniach drzew w skupieniach (złożach) pokrytych warstwą włosków z odwłoka - upodabnia to złoża jaj do porostów. W jednym pakiecie znajduje się od 500 do 800 jaj. Samica składa tylko jeden pakiet.
U owadów dorosłych wyraźny dymorfizm płciowy (stąd nazwa - nieparka). Rozpiętość skrzydeł 4-6,5 cm, samce mniejsze i ciemniejsze od samic, które mają jasne kremowe ubarwienie z ciemnymi zygzakowatymi liniami. Samice mają krępy odwłok o biało żółtym ubarwieniu. Łatwo można pomylić ją z brudnicą mniszką.
Jaja kuliste, lekko spłaszczone, wielkości 0,8 na 1,3 mm, są gładkie, błyszczące, różowe po złożeniu, potem żółte i szare. Złoże jaj przykryte jest włoskami z odwłoka samicy, o barwie brązowej. Rozwój embrionalny w jaju odbywa się w temperaturach powyżej 6 о C, suma ciepła, niezbędna dla rozwoju embrionalnego wynosi 110 о C. Gąsienice są już rozwinięte na jesieni i przebywają w osłonkach jajowych. Zimujące w osłonkach jajowych gąsienice brudnicy przeżywają nawet w temperaturze minus 40 stopni Celsjusza (w warunkach laboratoryjnych nawet -70). Jednakże w okresie wiosennym larwy giną już przy -23 stopniach Celsjusza. Jeśli w okresie długiej i ciepłej jesieni larwy opuszczą osłonki jajowe to w momencie obniżenia temperatury zimą masowo giną.
Występuje pięć stadiów larwalnych u samców i 6 stadiów larwalnych u samic. Optymalna temperatura rozwoju to 25 о C. W takich warunkach rozwój gąsienic płci męskiej trwa około 34 dni, płci żeńskiej - około 39 dni. Rozwój poczwarek samców trwa około 9 dni - samic około 7,4 doby. Samce pojawiają się nieco szybciej niż samice. Rozwój pokolenia trwa rok.
Gąsienice są włochate, z czerwonymi i niebieskimi kropkami na ciele. Młode gąsienice, dzięki licznym włoskom, mogą być przenoszone przez wiatr (anemochoria).
Gąsienice są polifagami i foliofagami, odżywiają się liśćmi drzew liściastych. Zjadają liście około 600 gatunków roślin (drzewa, krzewy, rośliny runa), preferują jednak dęby i drzewa owocowe. Rzadziej żerują na liściach brzozy, lipy, wiązu, topoli, klonu i czeremchy, czasem na igłach sosny. Gąsienice przy masowym pojawie zjadają liście dębów, doprowadzając do osłabienia drzew lub całkowitego ich zamierania.()
