Ochrona wód i mokradeł w krajobrazie rolniczym
Dokument koncentruje się na propozycjach zmian w polskiej Wspólnej Polityce Rolnej na lata 2023–2027, z naciskiem na ochronę wód i terenów podmokłych w krajobrazie rolniczym poprzez praktyki oparte na przyrodzie. Jego celem jest wykazanie, że obecne rozwiązania są niewystarczające do skutecznej ochrony mokradeł, retencji wody oraz redukcji zanieczyszczeń, i proponuje wprowadzenie nowych instrumentów oraz modyfikację istniejących norm, aby wspierać odtwarzanie i ochronę tych obszarów. Grupą docelową są decydenci polityczni, eksperci zajmujący się rolnictwem i ochroną środowiska, a także organizacje pozarządowe wspierające zrównoważony rozwój rolnictwa przyjaznego przyrodzie.
Streszczenie
Streszczenie
Nowa polityka rolna na lata 2023–2027 w Polsce nie zawiera wystarczających rozwiązań wspierających ochronę i restytucję mokradeł oraz terenów podmokłych w krajobrazie rolniczym. Autorzy proponują zmiany w zasadach warunkowości i interwencjach, a także wprowadzenie nowych działań opartych na rozwiązaniach przyrodniczych, mających na celu ochronę wód, zwiększenie retencji i odtwarzanie terenów podmokłych. Podkreśla się potrzebę większego wsparcia dla rolników, którzy stosują takie praktyki, ze względu na szerokie korzyści środowiskowe i klimatyczne.
Brak wsparcia ochrony i restytucji mokradeł w polityce rolnej na lata 2023–2027
Obecna polityka rolna w Polsce nie uwzględnia wystarczających rozwiązań promujących odtwarzanie mokradeł i terenów podmokłych. Mimo restrykcji w przepisach azotanowych, brak jest działań zachęcających do odtwarzania i ochrony tych ekosystemów, co jest kluczowe dla redukcji zanieczyszczeń, retencji wody oraz ochrony bioróżnorodności. Autorzy postulują konieczność modyfikacji norm, w tym inwentaryzacji i dostępności map gleb organicznych, skutecznego egzekwowania zakazów, a także wprowadzenia nowych interwencji wspierających odtwarzanie mokradeł.
Zmiany w zakresie warunkowości
W ramach norm DKR 2, 4 i 9 proponuje się modyfikacje polegające na zwiększeniu ochrony terenów podmokłych, stref buforowych i trwałych użytków zielonych. Zaleca się inwentaryzację i udostępnienie danych, egzekwowanie zakazów odwadniania, poszerzenie listy obszarów objętych normami, oraz zdefiniowanie wytycznych dotyczących lokalizacji i zarządzania tymi terenami, aby wzmocnić ich funkcję ochronną i retencyjną.
Postulowane zmiany i propozycje nowych rozwiązań w zakresie ekoschematów
Wprowadza się szereg nowych ekoschematów i działań wspierających ochronę obszarów wodnych i mokradeł. Proponowane są m.in. retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych, tworzenie roślinnych pasów buforowych, przekształcanie gruntów ornych na obszarach zagrożonych podtopieniami, oraz tworzenie pól czajkowych jako siedlisk dla rzadkich gatunków ptaków. Podkreśla się konieczność dostosowania wysokości płatności i okresów realizacji do potrzeb gospodarstw i celów ekologicznych, a także możliwość łączenia tych działań z istniejącymi programami rolno-środowiskowymi.
Korzyści z praktyk służących ochronie i odtwarzaniu obszarów nieprodukcyjnych oraz terenów podmokłych w krajobrazie rolniczym
Praktyki oparte na rozwiązaniach przyrodniczych przynoszą szeroki zakres korzyści: poprawę jakości wód, zwiększenie retencji, redukcję emisji CO2, korzystny wpływ na mikroklimat, oraz zwiększenie różnorodności biologicznej. Ich wdrożenie sprzyja także poprawie plonów, ochronie przed suszą i powodziami, a także utrzymaniu funkcji ekosystemów. Kluczowe jest wynagrodzenie rolników za świadczone usługi ekosystemowe, co wymaga odpowiedniego systemu płatności.
Uwagi ogólne i wnioski
Wdrożenie proponowanych rozwiązań wymaga szerokiej kampanii edukacyjnej i promocji, aby zwiększyć społeczny i rolniczy zapał do działań proekologicznych. Kluczowe jest też systemowe podejście, obejmujące całe zlewnie i obszary kraju. Efektywność działań można zwiększyć poprzez pilotażowe programy i wykorzystanie państwowych gospodarstw rolnych. Społeczna akceptacja i gotowość do ponoszenia kosztów odtwarzania terenów podmokłych są wysokie, co zachęca do inwestowania w ochronę i rewitalizację tych obszarów.
[https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2023/06/Ochrona-wod-i-mokradel-w-krajobrazie-rolniczym.pdf Ochrona wód i mokradeł
w krajobrazie rolniczym] (pl)
Liczba stron: 35
Kraje docelowe: Polska
Kluczowe punkty
- Brak wsparcia dla odtwarzania terenów podmokłych w polityce rolnej na lata 2023–2027
- Obecne rozwiązania nie przewidują wystarczających zachęt ani działań wspierających odtwarzanie i ochronę mokradeł, co istotnie ogranicza możliwości poprawy jakości wód, retencji i bioróżnorodności.
- Zaproponowane zmiany w normach DKR mają kluczowe znaczenie dla ochrony terenów podmokłych
- Wprowadzenie zakazów odwadniania i konieczność inwentaryzacji gleb organicznych mogą skuteczniej chronić torfowiska i mokradła, wspierając cele retencji i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
- Nowe interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne skupiają się na retencji wody i ochronie siedlisk
- Proponowane rozwiązania, takie jak tworzenie pasów buforowych, odtwarzanie terenów zalewowych i nawadnianie zdegradowanych mokradeł, mają wieloaspektowe pozytywne skutki dla ochrony środowiska i zwiększenia usług ekosystemowych.
- Brakowało dotychczas zachęt do odtwarzania bagiennych stref buforowych i mokradeł w polskiej polityce rolnej
- Wprowadzenie tych działań mogłoby skutecznie redukować spływ zanieczyszczeń, poprawiać jakość wód i wspierać bioróżnorodność na dużą skalę, co jest obecnie niedostatecznie adresowane.
- Edukacja i kampanie społeczne są kluczowe dla skuteczności wdrażania praktyk służących ochronie mokradeł
- Wysoka społeczna akceptacja i wiedza rolników o korzyściach praktyk opartych na przyrodzie są niezbędne do zwiększenia ich stosowania i skuteczności w zakresie ochrony środowiska.
- Ważna rola bobrów w odtwarzaniu terenów zalewowych i bagiennych stref buforowych
- Działalność bobrów może znacząco ograniczyć spływ zanieczyszczeń do wód, a ich działalność jest negatywnie postrzegana, co wymaga zmian w podejściu i regulacjach prawnych.
- Wdrażanie proponowanych rozwiązań wymaga doprecyzowania wymogów i oszacowania adekwatnych płatności
- Pilotażowe programy i eksperckie szacunki są konieczne, aby zapewnić skuteczne i opłacalne wsparcie dla rolników w implementacji działań sprzyjających ochronie mokradeł i poprawie jakości wód.
Źródła
- Ochrona wód i mokradeł
w krajobrazie rolniczym - - https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2023/06/Ochrona-wod-i-mokradel-w-krajobrazie-rolniczym.pdf
