Ochrona różnorodności genetycznej drzew leśnych
Dokument koncentruje się na zagadnieniu ochrony różnorodności genetycznej drzew leśnych w kontekście zachowania zasobów genowych i utrzymania ich naturalnych i hodowlanych populacji. Celem jest przedstawienie programów, działań oraz regulacji prawnych mających na celu ochronę i zachowanie tej różnorodności zarówno in situ, jak i ex situ, z uwzględnieniem działań długoterminowych, rekonstrukcyjnych i adaptacyjnych. Docelową grupą odbiorców są osoby zaangażowane w zarządzanie zasobami leśnymi, naukowcy z dziedziny genetyki i ekologii leśnej, a także decydenci odpowiedzialni za politykę ochrony środowiska i gospodarkę lasami.
Streszczenie
Wstęp i znaczenie zróżnicowania genetycznego
The section emphasizes the critical importance of genetic diversity of forest trees as a fundamental part of overall biodiversity. It explains that natural populations have such diversity due to natural selection, which allows species and populations to adapt to environmental changes such as climate warming.
Programy ochrony genetycznej drzew leśnych w Polsce
Describes Poland’s long-standing conservation efforts for forest genetic resources, initiated in 1991 under a specific program. By 2010, hundreds of populations were designated as gene reserves across forests and national parks, covering thousands of hectares to preserve genetic diversity.
Rola archiwów klonów
Notes the significance of clonal archives as a supplementary measure, whereby individual genotypes—including old, natural monument trees and locally valuable specimens—are preserved for future genetic conservation and scientific study.
Działania krótkoterminowe i przykłady firmowanych programów
Mentions ongoing short-term initiatives aimed at conserving and restoring endangered species and populations, including programs for species such as Silver fir, yew, rowan, pine, and Norway spruce, particularly focusing on threatened populations in specific regions.
Podsumowania i kluczowe słowa
Summarizes the investment in long-term and short-term strategies to preserve forest genetic diversity, highlighting the importance of both in situ and ex situ conservation methods, and underlining the need for ongoing scientific research.
Ochrona różnorodności genetycznej drzew leśnych (pl)
Liczba stron: 15
Kraje docelowe: Polska
Kluczowe punkty
- Koncentracja na ochronie i zachowaniu zasobów genetycznych drzew leśnych od 1991 r.
- W ramach programu na lata 1991-2010, w lasach państwowych wyznaczono 210 populacji jako zachowawcze, obejmujące powierzchnię 3157 ha, co świadczy o długoterminowym zaangażowaniu w zachowanie zróżnicowania genetycznego.
- Tworzenie i znaczenie archiwów klonów jako uzupełnienie ochrony in situ.
- Archiwa klonów chronią pojedyncze genotypy drzew, takie jak drzewa pomnikowe czy genotypy o wysokiej wartości hodowlanej, co umożliwia zachowanie szerokiej zmienności genetycznej i prowadzenie działań ratunkowych w przypadku zagrożenia populacji.
- Ochrona zasobów genetycznych realizowana zarówno in situ, jak i ex situ, z uwzględnieniem różnych form i poziomów zabezpieczenia.
- Działania obejmują tworzenie powierzchni zachowawczych na stanowiskach naturalnych, archiwów klonów, banków genów oraz plantacji, co zwiększa odporność zasobów na czynniki środowiskowe i zagrożenia.
- Program na lata 2011-2035 planuje rozszerzenie ochrony genetycznej, obejmując również gatunki roślin krzewiastych i zagrożone gatunki roślin zielnych.
- Wzmacnia się działania legislacyjne, terenowe oraz stworzenie ram prawnych do aktywnej ochrony różnorodności genetycznej w ekosystemach leśnych, obejmując większy zakres gatunków i form ochrony.
- Ważną częścią strategii jest restytucja i odtwarzanie ginących i zagrożonych populacji, z wykorzystaniem wytypowanych drzew i genotypów.
- Działania obejmują wybór obiektów, rozmnażanie, tworzenie powierzchni zachowawczych, produkcję materiału rozmnożeniowego oraz rekonstrukcję naturalnych populacji, co ma zapewnić długoterminową trwałość gatunków.
- Międzynarodowe i europejskie inicjatywy, takie jak EUFORGEN, odgrywają kluczową rolę we współpracy i ujednoliceniu działań ochronnych na poziomie europejskim.
- Polska aktywnie uczestniczy w programie EUFORGEN, co wspiera wdrażanie najlepszych praktyk, monitorowanie i rozwój strategii ochrony zasobów genetycznych na kontynencie.
- Niezbędne jest wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych i finansowania działań ochronnych.
- Obecnie brak jest szczegółowych uregulowań prawnych w Polsce, co utrudnia pełne i skuteczne wykonywanie działań związanych z ochroną zasobów genetycznych, wymaga to zmian legislacyjnych i zabezpieczenia źródeł finansowania.
Źródła
- Ochrona różnorodności genetycznej drzew leśnych - 2013-06-25 - https://www.iung.pl/PJA/wydane/14/PJA14_3.pdf
